Każdy rodzic ma obowiązki. Za najważniejsze zaś uznać należy zapewnienie odpowiedniego utrzymania dziecka i jego wychowanie. Co więcej, materia ta, jest dość precyzyjnie uregulowana prawnie, a poszczególne elementy owych uregulowań przedstawiam Państwu w niniejszym wpisie. W części pierwszej wyjaśnię czym są alimenty.
Po pierwsze należy odpowiedzieć na pytanie: czy rodzice zawsze podlegają prawnemu obowiązku zapewnienia dziecku środków utrzymania? Co do zasady tak, wyjątkiem jest sytuacja gdy dochody z majątku dziecka pokrywają wszystkie koszty związane z jego wychowaniem. Rodzi się zarazem kolejne pytanie: jak długo rodzice mają obowiązek łożyć na utrzymanie dziecka? Choć ustawodawca wskazuje lakonicznie, iż obowiązek wygasa w momencie, gdy dziecko będzie już w stanie samo się utrzymać (tzn. gdy dziecko się zupełnie usamodzielni), to interpretacja powyższego może nastręczać problemów. Co istotne obowiązek alimentacyjny każdego z rodziców względem dziecka istnieje niezależnie od tego, czy pochodzi ono z małżeństwa, czy też nie. Co więcej obowiązek partycypowania w kosztach utrzymania dziecka jest zupełnie niezależny od tego, gdzie dziecko się znajduje.
Warto zaznaczyć iż wbrew mylnej, powszechnie panującej opinii, nie istnieje żadne uregulowanie wskazujące na konkretny limit wiekowy, po którego osiągnięciu następuje utrata prawa do alimentów. Pamiętać bowiem należy o sytuacji, gdy pełnoletnie dziecko kontynuuje naukę. Inną sytuacją, która również uzasadnia dalsze ponoszenie alimentów przez rodziców występuje, gdy dziecko nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Co ważne obowiązek alimentacyjny jest w zasadzie stały, gdy dziecko nie jest w stanie się usamodzielnić, a sytuacja ta wynika z niepełnosprawności, choroby, czy mówiąc inaczej- wskutek jego niezdolności do pracy (zob. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 1986 roku, sygn. III CZP 76/85). Idąc dalej – z założenia, iż obowiązek alimentacyjny (czas jego trwania) nie jest zależny od wieku dziecka wynika również, że obowiązek ten nie jest zależny od osiągnięcia przez alimentowanego konkretnego wykształcenia.
Oczywiście powyższe nie jest traktowane zero- jedynkowo istotne jest bowiem ustalenie, czy dziecko wykazuje w ogóle chęć dalszej nauki. Poza tym ustalić należy, czy można wiązać nadzieje na skuteczne zdobywanie przez dziecko dalszego wykształcenia (chodzi tu o osobiste cechy konkretnego dziecka) i czy ma to w określonej sytuacji dla niego sens. Niewskazanie przez ustawodawcę wyraźnej granicy wiekowej wygaśnięcia obowiązku alimentacji wynika z chęci ochrony dziecka przed utrudnianiem dalszego jego rozwoju, poprzez pozbawienie go środków koniecznych do kontynuowania nauki po osiągnięciu wieku 18 lat. Byłoby to rażące naruszenie obowiązków rodzicielskich. Istnieją jednak oczywiście sytuacje, gdy dziecko, np. nie radzi sobie na studiach, nie pracuje, oblewa egzaminy. Wówczas zgodnie z obowiązującym orzecznictwem obowiązek alimentacyjny rodziców wygasa. Trudno bowiem wyobrazić sobie sytuację, gdy rodzic jest niejako zmuszony do czynienia nakładów na dziecko, które przez brak postępów w edukacji, nie ma perspektyw na polepszenie swojej sytuacji na rynku pracy.
Poza powyższym wskazać należy, iż rodzice są zwolnieni od obowiązku alimentacyjnego gdy dochody z majątku dziecka wystarczą na pokrycie kosztów jego utrzymania lub z innych źródeł, np. z przyznanego stypendium. Oczywiście czasem, choć względnie rzadko, zdarza się sytuacja, gdy zdolność do samodzielnego utrzymywania się dziecko uzyskuje jeszcze przed osiemnastym rokiem życia.
Obowiązek alimentacyjny względem dziecka to konsekwencja zasady równej stopy życiowej dzieci z rodzicami. Nie powinna być jednak ona interpretowana jako bezrefleksyjne przeznaczanie na dziecko równej części dochodów, a raczej jako obowiązek zapewnienia dziecku takiego komfortu i warunków życia w jakim funkcjonują rodzice.
Pamiętać należy, iż sprawy o alimenty, bywają bardzo skomplikowane i zawsze męczące dla stron. W szczególności w tego typu sprawach warto zasięgnąć porady radcy prawnego.
W kolejnej części wpisu odpowiem między innymi na pytanie: Kto może wystąpić o alimenty na rzecz dziecka? Omówimy także nowe regulacje w zakresie egzekucji świadczeń alimentacyjnych.
